Concert tijdens de Van Marken Dag 2021. Met dank aan camera-dame Joke Piguillet.
Download alle Arrangementen en Partijen “Van Marken Dag”. (Beschikbaar voor fluiten-ensemble, slagwerk-ensemble, houtblazers-orkest en alle secties van een harmonie-orkest. )
Hoe werkt een componist?
“Als je krijgt een opdracht, hoe ga je dan te werk? Waar begin je? Hoe schrijf je uiteindelijk de muziek? ” Wellicht kunnen jullie de muziek deze zomer spelen, misschien ook niet. Dat weten we pas als het zo ver is. Maar componisten blijven gewoon schrijven, vandaar dat ik jullie nu mee kan nemen op dit muzikale avontuur.
Het feest van de compositie
Het Componeerwiel
Als je een compositie schrijft, moet je met veel dingen rekening houden. Het Componeerwiel laat zien hoe ik werk aan een compositie. Waar ik zoal over nadenk en hoe al die zaken tijdens het schrijven steeds weer terug komen terwijl ik het componeerwiel draai.
De opmaak van het wiel is een beetje rommelig, omdat creatieve processen nu eenmaal zo zijn:
“Creatieve mensen hebben geen rommel,
creative mensen hebben overal ideeën liggen.”
Het idee: Wat? Waar? Wie?
De Gist
Dit muziekstuk is een samenvatting van een uit de hand gelopen dansfeest. Op het moment dat het dansfeest explodeert, wil ik graag een crescendo in het stuk dat de vorm heeft van een exponentiele groei: de groeicurve van gistcellen. Zo is de biologie van de fabriek ook muzikaal ingepast.
De Historie: De Tent
De Van Marken Dag is een laagdrempelige zonnige dag voor families. Ik neem de vrolijke suggesties uit de historische documenten over, want die nodigen uit tot bewegen en dansen.
- Gistmars
- Spirituswals
- Spoelingpolka
Mars- en dansritmes zijn echt iets voor een buitenpubliek dat langsloopt en spontaan even komt luisteren. Dus dat ga ik gebruiken.
De Fabriek
Slagwerk is de aangewezen groep die historische geluiden toevoegt, zij werken soms met de fluiten, flessen en munten. Maar het slagwerk heeft veel hele mooie instrumenten die je als componist in een nieuw daglicht kunt zetten in een nieuw werk, zoals de tamboerijn. Vaak kun je historische geluiden uit bestaande instrumenten halen, zodat ze ook mooi muzikaal klinken.
Fabrieksfluit
Als het feest ontploft, klinkt de fabrieksfluit. Volgens mijn moeder klonk dat als een lage fluit, zoals van een stoomtrein. Een misthoorn lijkt op dit geluid, ik ga op zoek naar iets dat dit geluid makkelijk kan reproduceren.
Natuurlijk laten we het muziekstuk niet met een explosie eindigen, daarna gaat het feest door met een rustige spirituswals, maar we eindigen natuurlijk vlijtig met de Gistmars. Weer op weg naar ons werk.
Werk en loon
Mijn moeder vertelde dat je als vakantiebaantje glazen flesjes kon komen spoelen. Het lijkt me leuk om een slagwerk-effect te gebruiken dat klinkt als rekken met glazen flessen.
De historische beelden laten ook mannen zien met loonzakjes. Het lijkt me leuk om ook het geluid van rinkelende munten te laten klinken. Dit kan door een tamboerijn te orchestreren. Dit is een heel mooi instrument dat op veel verschillende manieren is aan te spelen. Even wat reclame voor dit instrument:
De gelegenheid
De Van Marken Dag, zomer 2021. Het wordt een gezellige dag voor families met kinderen, kraampjes en muziek. Delftse Verenigingen die hun oorsprong vinden in de initiatieven van de Gist Fabriek, zoals de Koninklijke Harmonie Kapel Delft (KHD), doen mee.
Muziek is bij uitstek een middel dat mensen bij elkaar brengt, en dat is ook wat de Van Marken Stichting voor ogen heeft tijdens de Van Marken Dag.
Er is om 2 – 3 korte buitenoptredens verzocht met laagdrempelige buitenmuziek. Er zullen waarschijnlijk veel kinderen zijn, die we voor muziek zouden kunnen interesseren.
Waar gaan ze het spelen?
Van Marken Dag: Wij hebben te maken met een klein buiten podium waar een ensemble of een klein orkest op past. Dat betekent dat het geluid snel ‘verwaait’ en dat mensen vanuit alle richtingen zullen meeluisteren.
Dit heeft ook invloed op de compositie:
- Gevoelige solo’s klinken hier nooit echt goed door.
- Vaak gaan kinderen dansen/klappen, als de muziek daarop inspeelt is dat leuk.
- Mensen komen en gaan, ze missen het begin of het einde. Het is handig als je spontaan een herhaling kunt spelen.
Wie gaan het spelen?
Het is natuurlijk erg leuk als dit werk tijdens en na de corona-periode door verschillende bezettingen gespeeld kan worden. Dus daar ga ik voor ik begin met componeren al rekening mee houden. De volgende bezettingen zijn interessant voor dit project:
- Piano: Liefst 4-handig voor kinderen. (De test of het stuk muzikaal interessant is.)
- Blaasensemble: Arrangement voor een willekeurige mix instrumenten. Liefst ook eentje voor een lage bezetting.
- Een klein harmonie-orkest. Voor mijzelf, omdat het leuk is te spelen met orchestratie.
De Instrumenten
Omdat we willen werken met een willekeurige kleine instrumentgroep uit een harmonie-orkest, weet ik niet welke instrumenten er mee gaan doen. Daardoor kan ik niet spelen met variatie in klankkleur, orchestratie, om het stuk gevarieerd te laten klinken. Daarom moet er echt veel muzikale variatie in de compositie zelf zitten.
Een harmonie-orkest is een hele omvangrijke groep instrumenten qua toonhoogtes. Het verschilt tussen een tuba en een fluit is meerdere octaven. Daarom moet ik nadenken over de toonhoogte van de compositie zelf:
Het maakt nogal verschil voor welk octaaf je schrijft, je kunt niet zomaar alles een octaafje verschuiven zodat ‘het past’. Akkoorden in een lager octaaf klinken als snel modderig in een nauwe ligging. In de hoogte kom je met meer weg in de akkoorden, maar kan het geluid heel scherp gaan klinken.
Voorbeeld met alleen fluiten:
Voorbeeld met alleen laag koper:
Voorbeeld met fluiten & laag koper:
Het is handig om te componeren op een piano, want die legt zwakke muzikale plekken van een compositie bloot: Als er op een piano van een compositie weinig over blijft, is de compositie meestal gebaseerd op een mooie orchestratie. Blijft het stuk overeind op een piano, dan kun je het met de meeste bezettingen wel goed spelen.
De Zin: Wat gaan ze spelen?
Hoe ziet een beginnende compositie eruit?
Harmoniseren
Hoe klinkt een werkende componist?
Vorm en Architectuur
Er zijn natuurlijk heel veel bestaande vormen voor de muziek: Suite, Ricercare, Symphonie, lied etc. Maar je kunt ook op een andere manier denken over hoe jij je muziek vorm wilt geven in de tijd.
Zoals ik deze presentatie over dit project heb gevormd als een wiel, anders dan een lijst. Deze vorm nodigt uit tot herhaling, een lijst heeft altijd een ‘einde’.
Een vrije harmonie kan blijven doorgaan, net zoals minimalistische muziek. Zoals de vorm van deze presentatie. Maar een Cadens (I IV V I ) geeft een gevoel van een einde, zoals een lijst.
De vorm die je kiest om je ‘informatie’ of noten te organiseren heeft gevolgen voor de beleving van je presentatie, maar ook van je muziek.
Hoe gaat de piano-schets dan klinken?
Hoe klinken alle instrumenten tegelijk?
Zoals jullie horen, is deze versie niet georchestreerd, maar spelen alle ensembles samen. Omdat iedereen altijd speelt is het moeilijk om per gedeelte een aparte sfeer te laten klinken. Ook dynamische verschillen zijn lastig te maken. Het kan natuurlijk wel, maar een volledig orkest klinkt natuurlijk altijd luider dan b.v. een sectie alleen.
Hoe klinkt de georchestreerde versie?
In het bovenstaande voorbeeld kun je horen hoe het stuk klinkt als het is georchestreerd. De sfeer van delen veranderen door de keuze van de instrumenten. Ook dynamische verschillen kunnen makkelijker worden met de juiste instrumentkeuze.
Partijen voor ensembles en secties
Direct naar de bladmuziek voor ensembles.
Partijen voor het spelende ensemble op de Van Marken Dag zelf komen nog op de website. Hiervoor maak ik een apart arrangement.
Bezetting Van Marken Dag 2021:
- Es Clarinet
- 4 Bes Clarinet
- 1 Fluit/Piccolo
- 1 Fluit
- 1 Bariton Saxofoon
- 1 Euphonium
- 1 Bes Tuba